Mısır turizm sektörünün gözü İsrailli turistlerde 

Mısır için kritik önem taşıyan turizm sektörü Ukrayna savaşıyla sarsılırken hükümetin sektörü ayakta tutmak için oluşturduğu plan kapsamında alternatif pazarlar aranıyor. 

Savaşla birlikte Rusya ve Ukrayna’dan turist akışı kesildi. Rus ve Ukraynalı turistlerin Mısır’ı ziyaret eden toplam turist sayısının üçte birini oluşturduğu düşünülürse sektör ciddi bir krizle karşı karşıya.

Turizm sektörü Mısır’ın gayri safi yurtiçi hasılasında yüzde 12’ye yakın bir paya sahip ve ülkenin başlıca döviz kaynaklarından biri. Mısır ekonomisi hâlihazırda zaten sıkıntıda ve özellikle enflasyon görülmemiş seviyelere ulaşmış durumda. 

Öte yandan, Mısır ve İsrail geçtiğimiz ay Şarm El Şeyh ile Tel Aviv arasında doğrudan uçuşlar başlatmak üzere anlaşmaya vardılar. Sina Yarımadası’nın güneyinde, Kızıldeniz kıyısında yer alan Şarm El Şeyh’te Mısır’ın en büyük turizm tesisleri bulunuyor.

İsrail Başbakanı Naftali Bennett’ın ofisi doğrudan uçuşların başlangıcı için nisan ayını işaret ederken, Mısır Sivil Havacılık Bakanlığı bu konuda henüz resmi bir duyuru yapmış değil. 

İsrail tarafından verilen bilgilere göre iç güvenlik servisi Şin Bet başkanlığındaki bir İsrail heyeti Eylül 2021’de Mısır’a gelerek yeni uçuş rotasının güvenliğini görüştü. Görüşmelerde mutabakata varıldı. 

Mısır makamları Şarm El Şeyh’i çevreleyen 36 kilometrelik bir beton duvarın inşaatını 2021’de tamamladılar. 2019 yılında başlatılan duvar projesiyle bu popüler turizm destinasyonunda güvenlik önlemlerini sıkılaştırmak ve daha fazla turist çekmek amaçlanıyor.

Eylül 2021’de İsrail’den Mısır’a başbakanlık düzeyindeki ilk resmi ziyareti gerçekleştiren Bennett ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdül Fettah El Sisi de yeni bir uçuş hattının başlatılacağını duyurmuşlardı. 

İsrail yönetimi, iki ülke arasındaki uçuşların artmasıyla ilişkilerin daha da ısınacağını umuyor. Mısır’ın milli havayolu şirketi EgyptAir hâlihazırda Kahire ile Tel Aviv arasında uçuyor.

Doğrudan uçuşların başlaması, Mısır’ın 1979’da İsrail’le barış anlaşması imzalayan ilk Arap ülkesi olmasıyla mümkün oldu. EgyptAir’ın iştiraki olan Air Sinai, Mısır bayrağını ve şirket logosunu kullanmadan iki ülke arasında seferler düzenledi. 

2014 yılında iktidara gelen Sisi, İsrail’le diplomatik ilişkileri ve güvenlik işbirliğini güçlendirmeye hevesli oldu. Gelinen noktada ikili ilişkiler görülmemiş bir seviyeye ulaşmış durumda. 

İsrail havayolu şirketi Israir mart ayında gerekli onayları aldıktan sonra Tel Aviv ile Şarm El Şeyh arasında haftada 15 uçuş planladığını açıklamıştı.

Şarm El Şeyh’i tercih eden İsrailli turistler ulaşım için çoğunlukla özel havayolu ve otobüs firmalarını, hatta taksi kullanıyorlar. 

ABD’deki Emory Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olan Orta Doğu ekonomisi uzmanı Paul Rivlin Al-Monitor’a yaptığı değerlendirmede İsrail’den Şarm El Şeyh’e turist akışının canlandırılması ve Mısır’ın Ukrayna savaşının etkisini belli ölçüde telafi etmesi açısından doğrudan uçuşların önemli bir potansiyel taşıdığını söyledi. 

İsrailli turistler Mısır’da en çok Sina’daki deniz tatillerini tercih ediyor. Mısır’daki İsrail Büyükelçiliği’ne göre 2019’da Mısır’ı ziyaret eden İsrailli turistlerin sayısı 700 bini aştı. 

Al-Monitor’a konuşan Mısırlı turizm uzmanlarına göre Mısır’la İsrail arasındaki doğrudan uçuşlar turist sayısını artırır ancak bu artış, turizm sektörünün son yıllarda yaşadığı kayıpları telafi etmeye yetmez.

Mısır Merkez Bankası verilerine göre Temmuz-Eylül 2020 döneminde 801 milyon dolara düşen turizm geliri, 2021’in aynı döneminde 2,8 milyar dolara yükseldi. Dünyadaki tüm ülkelerin COVID-19 salgınından kaynaklı kısıtlamaları gevşetmesiyle Mısır’ın bu yıl daha iyi bir turizm sezonu yaşayacağı umuluyordu. Ancak Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, Mısır’ın milli gelirinde önemli bir kalem olan turizmi yeniden sıkıntıya soktu.

Temmuz 2020’de, koronavirüse yönelik önlemler halen sert bir şekilde uygulanırken, krize giren turizmi kurtarmak için çırpınan Mısır, dışarıdan turist kabul etmeye başlayan ilk ülkelerden biri olmuştu. Pandemi nedeniyle pek çok tesis ve otelin kapatılması, dünyanın dört bir yanında uluslararası seyahatlere kısıtlamalar getirilmesi, Mısır’ın 2020’deki turizm gelirini yüzde 70 oranında azalttı. Turizm sektörü yılı 3,5 milyon turist ve 4 milyar dolar gelirle kapattı. Mısır 2019’da 13 milyondan fazla turist ağırlamış ve turizm geliri 13 milyar doları bulmuştu.

Mısır Turizm Bakanlığı’nda görev yapmış olan Mecdi Salim Al-Monitor’a yaptığı değerlendirmede Mısır’la İsrail arasındaki doğrudan uçuşların İsrailli turist sayısını artırabileceğini ancak Avrupa, Doğu Asya ve Latin Amerika başta olmak üzere başka pazarların da hedeflenmesi gerektiğini söyledi. 

Pandemi ve Ukrayna savaşı nedeniyle yaşanan kayıpların sadece İsrailli turistlerle telafi edilemeyeceğini belirten Salim, “Görünen o ki Mısır’da bu sene son yılların en düşük turist sayılarından birini göreceğiz” dedi.

Mısır geçtiğimiz ay Facebook, TikTok ve Instagram gibi sosyal medya platformlarında “Follow the Sun” (Güneşi Takip Et) başlığıyla tanıtım kampanyası başlattı. Rus ve Ukraynalı turistlerin kaybını telafi etmeyi amaçlayan kampanya, Birleşik Krallık, Almanya, İtalya, Fransa ve ABD gibi ülkeleri hedefliyor. 

Bakanlar Kurulu da 22 Mart’ta Mısır’a yönelik charter uçuşlarına nakit olarak ödenen sübvansiyonların ekim sonuna kadar devam etmesini kararlaştırdı. Söz konusu ödemeler uçuş başına bin 500 ila 3 bin 500 dolar arasında değişiyor. Turizmi canlandırmayı amaçlayan bu teşvik programı nisanda sona erecekti.

Salim’in tahminine göre Mısır’ı ziyaret eden turist sayısı bu yıl 2 milyonun altında kalacak. Bu, 2020’ye göre bile yüzde 50’lik bir düşüş anlamına geliyor. 

Bu arada, Rusya’nın büyük turizm şirketlerinden Biblio-Globus’un Mısır uçuşlarına yeniden başlaması, sektördeki karamsar beklentileri biraz değiştirebilir. 3 Nisan’da Hurgada’ya inen 300 kişilik kafile Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden bu yana Mısır’a gelen ilk Rus turist grubu oldu. Jukovski Uluslararası Havalimanı ile Hurgada Uluslararası Havalimanı arasındaki bu direkt uçuş Rus Havayolları tarafından değil, bölgesel bir turistik havayolu şirketi olan Red Wings tarafından gerçekleştirildi. Mısır’a gelmek isteyen Rus turistlerin en az dört günlük paketler alması gerekiyor.

Rus şirketlerinin Mısır’a yönelik uçuşları artırması bekleniyor. Zira Rus Başbakanı Mihail Mişustin tarifeli ve charter uçuşlarına pandemi nedeniyle uygulanan kısıtlamaların 52 “dost ülke” bakımından 9 Nisan itibariyle kaldırıldığını açıkladı. 

3-10 Nisan haftasında Hurgada’ya iki uçuş düzenleyen Red Wings, 13 Nisan’dan itibaren sefer sayısını haftada dörde çıkaracağını duyurdu. 

Ukraynalılar 2019 yılında Mısır’ı ziyaret eden ikinci büyük turist grubu olmuştu. Ukraynalı turist sayısı bir önceki yıla göre yüzde 32 artarak 1,6 milyona ulaşmıştı. Kahire’deki Ukrayna Büyükelçiliği’ne göre 2020’de bu sayı 727 bin civarına düştü. Yine de Ukraynalılar Mısır’a gelen yabancı turistlerin yüzde 21’ini oluşturdu. 

Ukrayna Devlet Turizm Ajansı’nın ocakta açıkladığı rapora göre 2021 yılında Mısır’a 1 milyon 460 bin Ukraynalı seyahat etti ve Mısır Türkiye’nin ardından Ukraynalıların en çok tercih ettiği turizm destinasyonu oldu. 

Rusya ise yıllarca Mısır’a en çok turist gönderen ülke oldu. Rus turist sayısı 2014 yılında yaklaşık 3 milyona ulaşmış ancak 2015’te bir Rus charter uçağının Sina üzerinden geçerken düşürülmesi ve 224 yolcunun tamamının ölmesi üzerine Moskova Mısır’a yönelik tüm seferleri durdurmuştu. 

Rusya Temmuz 2021’de Mısır seferlerini yeniden başlatma kararı aldı ve yıl sonuna kadar Rus turist sayısı 700 bine ulaştı. Rusya’nın Kahire Büyükelçisi Georgi Borisenko’ya göre 2022’nin ilk iki haftasında 125 bin Rus turist Mısır’a giriş yaptı. 

Selim, Mısır turizminin Ukrayna savaşından bir süre daha zarar göreceğini ve sektörde çalışan 2 milyon insanın da bundan etkileneceğini belirtti.