‘Gandi’nin yolu Kürt mahallesine düşer mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ı devirmek için kurulan Altılı Masa’daki deprem, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun adaylığı üzerine sağlanan mutabakatla atlatıldı. Masadan uzak tutulan Halkların Demokratik Partisi (HDP) zafer için kilit konumunu korurken sıra Kürtleri kazanmaya geldi. 

Erdoğan zafer için iki senaryoya bel bağlıyor. Birincisi, merkez sağdaki boşluğa oynasa da Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) kökenli kadroların kontrolündeki İyi Parti’nin Millet İttifakı’nı yüzüstü bırakması. İyi Parti lideri Meral Akşener’in Kılıçdaroğlu’nun adaylığını reddedip masadan kalkmasıyla Erdoğan bir an için muradına erdi. Akşener aday olarak öne sürdüğü İstanbul ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanları Ekrem İmamoğlu ile Mansur Yavaş’ın cumhurbaşkanlığı yardımcılığına getirilmesini öngören formülle geri döndü ve Cumhur İttifakı’nın sevinci kursağında kaldı. 

İkinci senaryo Kürtlerin Millet İttifakı’ndan uzak tutulması. Erdoğan’ın aldatıcı da olsa yeni bir barış süreci teklif ederek Kürtleri yanına çekmeyi deneyebileceği konuşulageldi. Ancak MHP ile ortaklık bu tür bir açılımı gerçekçi kılmıyor. 

Kürtler arasında kaygıyla konuşulan bir diğer yol, gerilimi tırmandıran taktiklerle Millet İttifakı ile HDP arasında ortaklığın imkansız hale getirilmesi. 2015’te AKP’nin kaybettiği seçimin yenilenmesi için sandıklar yeniden kurulurken HDP’yi terörize eden strateji başarıyla uygulanmıştı. Ceylanpınar’da iki polisin öldürülmesinin ardından PKK’ye karşı askeri harekatlar yeniden başlarken HDP de baskı altına alınmıştı. HDP pek çok kentte seçim kampanyası yapamaz hale getirilmişti. 

Yine acaba Erdoğan 2019’da yerel seçimler sırasında yaptığı gibi hapisteki PKK lideri Abdullah Öcalan’ı kullanmaya tevessül eder mi sorusu gündemde. İktidar 2019’da İstanbul ve Ankara’yı kaybettiği seçimlerin arifesinde, akademisyen Ali Kemal Özcan aracılığıyla Öcalan’dan bir mektup çıkarmıştı. Mektupta HDP’den tartışmalara payanda olmaması ve tarafsız kalması isteniyordu. 

Fakat seçmen hapisteki eski HDP Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’a kulak vererek AKP’nin yenilgisini sağladı. PKK’ye yakın bir kaynak Al-Monitor’a “Hükümet şansını deneyebilir ama Öcalan’ın bunu yapmasını beklemiyoruz. Erdoğan’ın yeni bir açılıma gidebileceğine dair inancımız yok” dedi. Kürt hareketinin Erdoğan’ın istismar edebileceği koşulların yaratılmaması konusunda hassasiyet gösterdiğini belirten kaynak, KCK’nin (Kürdistan Topluluklar Birliği) deprem vesilesiyle ilan ettiği çatışmasızlık ilanına dikkat çekti. 

ABD’nin yanı sıra Fransa ve İngiltere yaklaşık iki yıldır Rojava yönetimi üzerinden PKK’ye ateşkes baskısı yapıyordu. Kandil’deki kadrolar buna Türkiye savaşı sürdürürken çatışmasızlığa geçmenin imkânsız olduğu yanıtını verirken PKK’nin terör örgütleri listesinden çıkarılmasını da istiyordu. Ancak bir tarafta deprem, diğer tarafta seçim sürecine ilişkin taktiksel tercihler çatışmasızlık ilanını mümkün kıldı.

Üzerinde durulan bir diğer senaryo şubatta beklenen ama deprem nedeniyle gündemden düşen Suriye’ye dördüncü askeri harekatın başlatılması. Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın 6 Mart’ta kuvvet komutanlarıyla toplantı yapması hemen akla bu senaryoyu getirdi.

Fakat önceki harekât planının rafa kalkmasını sağlayan ABD ve Rusya’nın kırmızı ışığı değişmedi. Ayrıca deprem felâketi büyük bir seferberliği gerektirirken askeri harekât ters tepebilir. 

Beri tarafta içerde provokasyon ihtimali dışlanmıyor. Nitekim Millet İttifakı’ndaki fırtınanın tam ortasında Bursaspor-Amedspor maçından gelen görüntüler toplumun fay hatlarına nasıl vurulacağını gösterdi. Amedspor’un oyuncuları ve taraftarları saldırıya uğrarken tribünlerde 1990’larda faali meçhul cinayetlerle özdeşleşen “Yeşil” kod adlı Mahmut Yıldırım ve “Beyaz Toros”un pankartları açıldı. Cumhur İttifakı’nın ortağı MHP lideri Devlet Bahçeli, Amedspor’u hedef alıp Bursaspor taraftarlarını selamladı. Meclis’te konunun soruşturulması önerisi AKP-MHP oylarıyla reddedildi. 

Esasen 6 Mart’ta Akşener’in masaya dönmesini sağlayan formül, Kürt oylarının Millet İttifakı’na yönelmesinin önünü açtı. HDP’nin eğilimi Yavaş’ın adaylığına kırmızı, İmamoğlu’nun adaylığına sarı, Kılıçdaroğlu’nun adaylığına yeşil ışığa işaret ediyordu. HDP masayı zorlamak için kendi adayıyla seçime girebileceğini de açıkladı. Kılıçdaroğlu’nun cumhurbaşkanı, Yavaş ve İmamoğlu’nun cumhurbaşkanı yardımcısı olduğu bir ortaklık birbirine zıt iki kesime de Millet İttifakı’na oy verme gerekçesi sunuyor. 

HDP Eş Genel Başkanı Mithat Sancar, Kılıçdaroğlu’na “Hayırlı olsun. Görüşmeye bekliyoruz” diye seslendi. Sancar demokrasi gündeminde mutabık kalınırsa Kılıçdaroğlu’na destek verebileceklerini ve böylelikle seçimi ilk turdan bitirebileceklerini vurguladı. 

“Demokrasi gündemi” milliyetçi kesimi de kasmayacak mütevazi bir ortaklık zemini olabilir. 

Millet İttifakı’nda krizin çıktığı gün Kılıçdaroğlu’nun solda Emek ve Özgürlük İttifakı içinde yer alan Türkiye İşçi Partisi ile görüşmesi benzer bir temasın HDP ile de kurulacağı beklentisini yükseltmişti. 

CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel, Kılıçdaroğlu’nun hiçbir partiyi ötekileştirmeyeceğini belirterek “HDP'yi de ziyaret edecek” dedi. Fakat Akşener dışlayıcı tavrında ısrar ediyor. Akşener bakanlık pazarlığı olup olmadığı sorusu üzerine CHP’nin HDP ile görüşebileceğini ama taleplerinin masaya gelemeyeceğini söyledi. 

Bu tutuma açık mektupla yanıt veren Demirtaş, Akşener’in cumhurbaşkanı yardımcılığı koltuğuna HDP’nin oyları sayesinde oturacağını belirterek taleplerinin neden masaya gelemeyeceğini sorguladı: “Bizi yine terörle mücadele masasına yönlendirmeyi mi düşünüyorsunuz?” 

Buna karşın Altılı Masa’nın diğer ortakları farklı çizgide. Saadet Partisi’nin sözcüsü Birol Aydın, tartışmaya “Kılıçdaroğlu pek tabii HDP’yi ziyaret edecektir. Etmemesi büyük eksiklik olur. Doğrusu HDP’nin talep edeceği şeyler demokrasidir, adalettir, huzurdur” sözleriyle katıldı.

Akşener’in tutumu Millet İttifakı’na umut bağlamış pek çok kesimde anlaşılamaz bulunuyor. Sözgelimi piyanist Fazıl Say, HDP’lilerin taleplerinin masaya getirilememesini “siyaset ve insanlık dışı” dolarak niteleyip Akşener'e seslendi: “Yazıktır, yapmayın şu ayrımcılığı, açın ittifakın önünü. Yeter artık!" 

Akşener'e rağmen Kürtler Millet İttifakı'ndan açık bir taahhüt beklemeden de destek sunabilir. En azından “Masaya oturamazsınız ama oyunuzu bize vermek zorundasınız” anlamına gelen incitici tutumun değişmesini bekliyorlar. Kürt sorununun çözümüne dair bir taahhüdün çıkmayacağını biliyorlar. Ki Millet İttifakı’nın ortak politika belgesinde Kürt sorununun adı bile geçmiyor.
Beklenti biraz normalleşme, siyasi tutukluların bırakılması, belediyelere atanan kayyumların çekilmesi ve nihayetinde çözüm sürecinin konuşulabileceği bir zemine dönülmesi. 

Kürtler ödedikleri bedellere rağmen “Erdoğan’a kazandırdılar” suçlamasını kaldırabilecek durumda değiller. Bu durum, kendi adaylarıyla üçüncü yola girmelerini de siyaseten pahalı hâle getiriyor. Tabanda Kılıçdaroğlu’na teveccüh gözlemlense de HDP kendi adayıyla yarışma konusundaki nihai kararı için Millet İttifakı ile teması bekliyor. İyimser bir yaklaşımla Akşener’in de sert retoriğine rağmen diyalogu engelleyen çekincelerini fiilen askıya alacağı öngörülebilir. Tabii bu çekinceleri Kılıçdaroğlu’nu sınırlayacak araçlara da dönüştürebilir.