Türkiye-İsrail yakınlaşması Hamas’ı korkutuyor

GAZZE, Gazze Şeridi — İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog’un 9 Mart’ta Ankara’ya gerçekleştirdiği ziyaret Hamas saflarında öfkeye yol açtı. Hareket ziyareti eleştirirken Hamas destekçileri de Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a tepki gösterdi.

İki ülke arasında 15 yıl aradan sonra cumhurbaşkanı düzeyinde gerçekleşen ilk ziyaret, son olarak İsrail’in Filistinlilere yönelik şiddetli müdahalesiyle bozulan ilişkileri düzeltme çabaları kapsamında, Erdoğan’ın davetiyle gerçekleşti. Türkiye’yi başlıca müttefiklerinden biri olarak gören Hamas ziyaretin hareket içinde derin endişeye yol açtığını açıkladı. 

Hareket 9 Mart’ta yaptığı açıklamada şöyle dedi: “Siyonist varlığın yetkilileri ve liderlerinin muhtelif Arap ve İslam ülkelerine ziyaretlerini, son olarak Herzog'un bölgedeki bazı ülkelere gerçekleştirdiği ziyaretleri büyük bir endişeyle takip ediyoruz.”

Hareketin İsrail’le her türlü iletişimi reddettiği hatırlatılan açıklamada, “Filistin halkı ve halkın haklı davasında stratejik bir derinlik olarak gördüğümüz Arap ve İslam ülkelerindeki kardeşlerimize, bu ziyaretlerden duyduğumuz üzüntüyü ifade ediyoruz” dendi.

Hamas’ın Arap ülkeleri, bilhassa da Mısır, Suriye ve Ürdün’le yaşadığı anlaşmazlıklar yüzünden hareketin pek çok lideri ve üyesi Türkiye’de yaşıyor. Türkiye’deki iktidar partisi ile Hamas arasında ideolojik bağlar bulunuyor, iki taraf da ideolojik olarak Müslüman Kardeşler’e yakın. 

İsrail-Türkiye ilişkilerinde gerilim Türk hükümetinin geçtiğimiz yıllarda Hamas faaliyetlerine kayda değer bir serbestiyet tanımasına imkan verdi. Bu gerilimin başlıca nedenleri arasında İsrail’in Gazze ablukası, Gazze Şeridi’ndeki çatışmalar ve El Aksa’ya arka arkaya düzenlenen baskınlar geliyor.

İlişkilerdeki diplomatik kriz İsrail ordusunun 31 Mayıs 2010’da Gazze ablukasını kırarak bölgeye insani yardım götürmeyi amaçlayan Mavi Marmara gemisine düzenlediği baskında dokuz Türk aktivistin öldürülmesiyle patlak vermişti. Büyükelçiler karşılıklı geri çekilmiş, askeri anlaşmalar iptal edilmişti.

Ağustos 2020’de Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye’nin Erdoğan’la yaptığı görüşmenin ardından bir dizi Hamas liderine Türk vatandaşlığı verildiği bildirildi. Hem İsrail hem de ABD’ye göre Hamas’ın askeri kanadına mensup bu isimler, Türkiye’den İsrail’e karşı saldırılar planlıyor.

Basına 15 Şubat’ta yansıyan haberlere göre Türkiye ile İsrail arasındaki yakınlaşma kapsamında Türk makamları şimdi Hamas’ın askeri liderlerini ve üyelerini ülkeden çıkarmaya çalışıyor. 

Türkiye daha önce Hamas Siyasi Büro Şefi Vekili Salih Aruri’yi İsrail’in talebi üzerine ülkeden göndermişti. İsrail, Aruri’yi silahlı saldırılar planlamak ve düzenlemekle suçluyor. Aruri Türkiye’den Katar’a geçti ardından da Hizbullah’ın kalesi olan Beyrut güneyine yerleşti.

Hamas dış ilişkiler bürosundan bir yetkili hareketin, başta Arap ve İslam ülkeleri olmak üzere İsrail’le ilişkileri normalleştirmeye yönelik her türlü adıma karşı olduğunu vurguladı. Yetkili isminin açıklanmaması kaydıyla Al-Monitor’a şöyle konuştu: “İsrail, Arap ve İslam ülkeleriyle ilişkilerini normalleştirerek Hamas’ın başını çektiği Filistinli silahlı gruplara verilen her türlü siyasi, mali veya askeri desteği durdurmaya çalışıyor.”

Öte yandan yetkili, Türk makamlarının hareket üyelerinden ülkeyi terk etmelerini istediği iddialarını yalanladı. “Son yıllarda hatta İsrail Cumhurbaşkanı’nın ziyaretinin ardından dahi” böyle bir talep gelmediğini belirten kaynak, Hamas’ın faaliyet gösterdiği ülkelerde hukuka aykırı bir eylem içinde olmadığını kaydetti.

Yine de temkini elden bırakmayan yetkiliye göre “ziyaretin sahaya bir yansımasının olup olmayacağını görmek için biraz beklemek gerekiyor.”

İsrail devlet televizyonu Kan’ın 10 Mart’ta geçtiği habere göre Herzog Erdoğan’dan Türkiye’deki Hamas üyelerine karşı harekete geçilmesini istedi. İsrail bu talebi geçmişte de birçok kez dile getirmişti. 

Herzog’un Ankara ziyaretine Hamas yetkililerinin yanı sıra Filistin kamuoyundan da tepki geldi. Twitter’daki Arapça hesaplarda  “İsrail’le normalleşme ihanettir” ve “Benim davam Filistin” etiketleri gündem oldu.

Hamas’a yakın karikatürist Baha Yasin gelişmeyi, Ankara’da Herzog için düzenlenen devlet törenini İsrail’in El Aksa’ya ve Filistinlilere saldırılarıyla ortaklaştıran bir karikatürle kınadı. 

Gazze İslam Üniversitesi’nde siyaset bilimi dersleri veren Tasir Muhsin ise ziyaretin, Ankara’nın Filistin meselesine ve Hamas liderleri ile üyelerinin ülkedeki faaliyetlerine yaklaşımını değiştirmesinin pek muhtemel olmadığı görüşünde. Muhsin Al-Monitor’a yaptığı değerlendirmede Hamas’ın endişelerinin de anlaşılır olduğunu söyleyerek hareket faaliyetlerinin birçok Arap ülkesinde kısıtlandığına ve varlığının sadece Türkiye ve Katar’la sınırlandığına dikkat çekti.

Hamas’a yakın analist ve yerel Filistin Gazetesi Köşe Yazarı İyad El Kara ise İsrail’in Türkiye ve diğer Arap ülkelerindeki Hamas varlığına dair baskılarının yeni olmadığını hatırlatarak Al-Monitor’a şöyle konuştu: “Türkiye’nin ülkedeki Hamas liderlerini baltalayacak  bir önlem alacağına inanmıyorum, zira bu, Türkiye’nin Filistin davası ve Arap dünyasındaki imajına zarar verir.”