سکوت ایران در مورد حمایت از ترکیه در حمله به حزب کارگران کردستان در عراق

اردوغان از «دوستان» دعوت به حمله به قندیل می‌کند

رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه روی حمایت ایران از حمله نظامی ترکیه به پایگاه‌های حزب کارگران کردستان (PKK) کوهستان قندیل که در مرز عراق با ایران قرار دارد، حساب می‌کند. گستردگی حملات و همچنین میزان حمایت ایران از این اقدام هنوز مشخص نیست.

اردوغان می‌گوید این موضوع را با حسن روحانی در میان گذاشته است و آن‌ها در مورد لزوم ایجاد امنیت منطقه‌ای به توافق رسیده‌اند. به گفته نورالدین جانیکلی، وزیر دفاع ترکیه این کشور پیشنهاد داده این حمله به صورت عملیاتی مشترک با ایران انجام شود.

به نظر می‌رسد حمله ترکیه به PKK در کردستان عراق، که برای سومین بار در دو سال اخیر روی می‌دهد، به انتخابات ۲۴ ژوئن در این کشور و تشکیل حکومت بعدی عراق مربوط می‌شود. اردوغان در روز ۱۵ ژوئن گفت: "ما راهروی ترور در شمال سوریه را از بین بردیم. اکنون در حال بمباران قندیل هستیم. ما به آنهایی که خود را دوست‌مان می‌دانند می‌گوییم اگر دوست ما هستید، عمل کنید. اگر شما عمل نکنید، ما عمل می‌کنیم. در چند روز آینده چند خبر خوب دیگر برایتان خواهیم داشت."

به نوشته آمبرین زمان، "ایران هنوز آمادگی‌اش به پذیرش خواسته ترکیه را اعلام نکرده‌است. این کشور جمعیت کرد ناراضی بزرگی دارد و محبوبیت شاخه ایرانی PKK، پژاک (حزب زندگی آزاد کردستان) به خصوص بین کردهای شیعه افزایش یافته‌است. حمایت آمریکا از گروه نزدیک به PKK، یگان‌های مدافع خلق (YPG)، تهران را نیز مانند آنکارا ترسانیده‌است. یگان‌های مدافع خلق موفق شده‌اند از کردهای ایران نیز عضوگیری کنند."

زمان می‌نویسد، "در واقع ترکیه با اعزام نیرو به منطقه هرکورک که حدود سی کیلومتر در داخل خاک عراق است و در شمال کوهستان قندیل قرار دارد، عملیات نظامی علیه PKK را آغاز کرده‌است. ولی «یک عملیات نظامی بزرگ» -حمله‌ای تمام عیار و احتمالا با اعزام نیروی زمینی به اردوگاه‌های کوهستانی- هنوز آغاز نشده‌است. بسیاری در مورد کارایی روش‌های معمول برای برخورد با چریک‌ها تردید دارند چرا که شبکه گسترده‌ای از مخفیگاه‌های کوهستانی وجود دارد که چریک‌ها از آنها استفاده می‌کنند. به این دلیل بسیاری بر این گمانند که جنگ‌طلبی ترکیه بیشتر به قصد جذب رای در آستانه انتخابات ۲۴ ژوئن است. بسیاری از پایگاه‌های چریک‌ها متحرک‌اند و شهر قندیل که عملا توسط PKK اداره می‌شود (تصویر بزرگی از عبدالله اوجالان، رهبر زندانی این گروه در ورودی شهر از کوهستان‌ها دیده می‌شود)، شهری است که صدها انسان غیرنظامی در آن زندگی می‌کنند."

به نوشته متین گورجان، "ترکیه برای گشودن راهروی پیشروی دیگری از شهر و شمال شرق قندیل به حمایت نظامی تمام عیار تهران نیازمند است. همچنین ترکیه نیاز به پشتیبانی نظامی فعال بغداد و اربیل از جنوب دارد. از آنجایی که چنین کمکی وجود ندارد، ترکیه یک عملیات نظامی بزرگ (شاید با بیش از ۳۰۰۰۰ سرباز) و مشترک (با ایران و عراق) را در نظر دارد که برای حصر قندیل دستکم برای مدت یک سال طراحی شده‌است. در غیر اینصورت آنکارا نتیجه مطلوبش را نخواهد گرفت."

گورجان می‌نویسد، "به نظر می‌رسد در حال حاضر تهران تمرکزش را روی فعالیت‌های پژاک گذاشته و همکاری‌هایش با ترکیه علیه قاچاق‌های مرزی و امنیت مرزی و تبادل اطلاعات درباره پژاک را محدود کرده‌است. بر خلاف آنکارا به نظر می‌رسد تهران به هیچ قصد و توان جنگیدن با PKK در بیرون مرزهایش و در شمال عراق را ندارد، دستکم در شرایط فعلی. علی‌رغم چند اظهارنظر خوشبینانه توسط مقامات ترکیه، حمایت تهران از این عملیات بسیار غیرمحتمل به نظر می‌رسد."

به نوشته گورجان، "موضع واشنگتن تاثیر مستقیمی روی این عملیات دارد چرا که ایالات متحده در حال حاضر حریم هوایی شمال عراق را در کنترل خود دارد. آنکارا فعالیت‌های هوایی‌اش در شمال عراق را به سرعت افزایش می‌دهد و این امر نیازمند اجازه و همکاری عملیاتی ایالات متحده و همسویی بیشتر استراتژیک و دیپلماتیک است."

ترکیه: ماندن در سوریه را رفتن از آن؟

به نوشته فهیم تاستکین، "ترکیه قصد دارد چهارمین دانشگاهش را منطقه تحت کنترلش در شمال سوریه راه اندازی کند. این یکی از چند اقدامی است که باعث شده بسیاری شک داشته باشند که ترکیه قصد ترک سوریه را داشته باشد.

قبل از راه اندازی دانشگاه هاران، حکومت ترکیه یا به تنهایی و یا با کمک سازمان‌های جامعه مدنی سه دانشگاه در سوریه باز کرده‌بود. …(علاوه بر آن) ترکیه در سکوت در حال تعیین مقامات اداری برای کنترل مناطقی است که طی عملیات‌های سپر فرات و شاخه زیتون (در ماه ژانویه)  آنها را تحت کنترل خود درآورده‌بود. احمد تورگای، معاون فرماندار قاضی آنتیپ در حال حاضر در دفتری در جرابلس مشغول به کار است. در منطقه فاصل بین جرابلس و الباب، اداره امور مذهبی ترکیه و نهادهای وابسته به وزارت‌خانه‌های داخلی، آموزش، بهداشت و ارتباطات در حال ایجاد ساختارهای موازی هستند. وزارت آموزش ترکیه چند مدرسه در مناطق جرابلس، چوبان‌بی (الراعی)، الباب و اعزاز راه‌اندازی کرده که در آنها حدود ۲۰۰۰۰۰ دانش‌آموز تحصیل می‌کنند. به تازگی این دانش‌آموزان مدارک‌شان را دریافت کردند که روی آنها پرچم‌های ترکیه و ارتش آزاد سوریه حک شده‌بود. این مدارک در مراسمی که مقامات ترکیه در آن‌ها حضور داشتند به دانش‌آموزان اعطا شدند.

پلیس ترکیه در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ حدود ۵۰۰۰ سوری را برای تشکیل نیروی پلیسی موازی آموزش داده‌ و پست ترکیه در شهرهای جرابلس، الباب و چوبان‌بی شعباتی باز کرده‌است. صلاح‌الدین ییلدریم، از وابستگان به اداره امور مذهبی ترکیه به سمت مفتی الباب منصوب شد. همچنین آنکارا در حال انجام اقداماتی برای ایجاد یک منطقه صنعتی و نیروگاه برق در نزدیکی الباب است."

تماس حبیبی با پوتین برای گفتگو درباره سوریه، پناهجویان و ایران

سعد حریری، نخست وزیر لبنان که برای مسابقات جام جهانی فوتبال در مسکو حضور دارد با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در مورد موضوع سوریه و مسئله بحران پناهندگان سوری در لبنان گفتگو کرد.

به نوشته آنتون مادروف، "مقامات لبنان تمایل زیادی به این دارند که هزاران پناهجوی سوری که در لبنان حضور دارند، به هر جای سوریه که امنیت در آنها برقرار شده باز گردند. نه تنها کمپ‌های موقت پناهجویان اقتصاد لبنان را که خود با مشکلات زیادی روبرو است بدتر می کنند، بلکه گزارش‌هایی از عضوگیری سازمان‌های تروریستی از پناهجویان نیز به دست رسیده‌اند. هم برای مسکو و هم برای بیروت این مسئله به غیر از جنبه‌های انسانی و اقتصادی، جنبه‌ای سیاسی نیز دارد. روند بازگرداندن دوباره پناهجویان نیاز به همکاری رژیم سوریه دارد، که به صورت جهانی منزوی شده‌است. با این وجود، به نظر نمی‌رسد حریری تمایل زیادی به همکاری با اسد داشته باشد، به خصوص به خاطر موضع آمریکا و عربستان سعودی درباره این مسئله. بنابراین نقش روسیه در این مورد بسیار کلیدی خواهد بود."

جو ماکارون می‌نویسد، "مقامات لبنانی از اینکه نمایندگان کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در روزی که در آن قرار بود پناهجویان سوری در منطقه مزارع شبعا به سوریه بازگردانده شود از کنار اتوبوس‌های پناهجویان قرار گرفتند تا آنها را از بازگشت به سوریه منصرف کنند، ناراضی بودند.  کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل در بیانیه‌ای عمومی اعلام کرد «با توجه به موقعیت امنیتی و انسانی حاکم بر سوریه» در روند اسکان مجدد پناهجویان در سوریه همکاری نخواهد کرد. مقامات لبنانی از ترس جامعه بین‌المللی در تلاشند جامعه لبنان را برای اسکان نهایی این پناهجویان در روندی بلند مدت آماده کنند. در پاسخ، بازیگران بین‌المللی بر این باورند که مقامات لبنان بدون داشتن ضمانت‌های لازم در بازگردان پناهجویان فوریت نشان می‌دهند. تضاد اصلی بین دو طرف بر سر برآورد شرایط است. اینکه آیا جنگ سوریه به پایان خود رسیده‌است یا نه."

ماکارون در ادامه می‌نویسد، "در حال حاضر روند بازگشت منوط به این است که پناهجویان سوریه مقامات لبنانی را از قصدشان برای بازگشت به سوریه مطلع کنند. سپس مقامات لبنانی درخواست‌های آنها را بررسی می‌کنند و نامشان برای بررسی های امنیتی در اختیار دولت سوریه قرار می‌دهند. در ماه‌های گذشته مقامات  کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل با پناهجویانی که قصد بازگشت داشتند دیدار کرده‌اند تا اطمینان حاصل کنند که بازگشت‌شان خود خواسته بوده‌است. سپس حکومت سوریه برای بازگشت آنها اتوبوس فراهم می‌کند. صدها هزار درخواست بازگشت در حال بررسی است و مقامات لبنانی برآورد می‌کنند که این روند ادامه یابد. با این وجود یک چالش از دیدگاه اجرایی برای این پروسه وجود دارد و آن ناتوانی اقتصادی رژیم سوریه برای بررسی درخواست‌ها و تهیه اتوبوس به میزان کافی است."

به نوشته مارداسوف، "مشکل دیگری که در این وضعیت وجود دارد اصل جدید و ظالمانه ۱۰ است که به صاحبان املاک یک سال فرصت می‌دهد یا مدرکی دال بر مالکیت‌شان ارائه دهند و یا منتظر مصادره ملک‌شان توسط حکومت باشند. هرچند این قانون هنوز اجرایی نشده، ارائه سند مالکیت برای پناهندگان و از جمله برای اعضای خانواده‌های اعضای اپوزیسیون می‌تواند دشوار باشد و مانع بازگشت پناهندگان شود. به گفته حریری این مسئله نیز در گفتگوی او با پوتین مطرح شد.

مارداسوف همچنین می‌نویسد، "مسئله بازگشت پناهجویان و اموال‌شان ارتباط نزدیکی با جنبه دوم سفر حریری به مسکو دارد: کاهش نفوذ ایران. با خروج آمریکا از برجام و افزایش فشار اسرائیل، ایران حضورش در سوریه را کمر‌نگ‌تر کرده‌است. بنابراین، ایران متحملا روی حزب‌الله و دیگر گروه‌های شبه نظامی محلی حساب خواهد کرد تا از نفوذشان استفاده کنند. به ادعای اپوزسیون سوریه، چنین نفوذی در نتیجه تغییرات جمعیتی، از جمله اسکان شیعیان در مرز با لبنان و خریدن املاک توسط آنها در بعضی از استان‌های سوریه بوجود آمده‌است. از سوی دیگر، حزب‌الله در شهر عرسال لبنان از مردم در برابر گروه‌های اپوزیسیون رادیکال سوری دفاع کرده و بدین وسیله توانسته چهره‌اش بین سنی‌های لبنان را بهتر کند و توانش در تعیین سرنوشت جنگ در سوریه را افزایش دهد."