Kritik İsrail seçimlerinde ‘dış müdahale’ kaygısı

İsrail’de 1 Kasım seçimlerine iki hafta kala anketler iki ana rakibin başa baş gittiğini gösteriyor. Bir tarafta eski Başbakan Benjamin Netanyahu’nun önderlik ettiği sağcı ve dini partilerin oluşturduğu blok, diğer tarafta mevcut Başbakan Yair Lapid’in önderliğindeki merkez-sol blok…

Görünen o ki kazanan tarafı ve dolayısıyla İsrail demokrasisinin kaderini birkaç bin seçmen belirleyecek. İsrail parlamentosu Knesset 120 üyeden oluşuyor. Nisan 2019’dan bu yana yapılan dört seçimde de meclis çoğunluğunu sağlayamayan Netanyahu’nun, bu kez çoğunluğu sadece 61 sandalyeyle sağlasa dahi rejimi yeniden şekillendirecek ve rüşvet suçlamasıyla yargılandığı ceza davasını sümenaltı edecek büyük bir yasal-anayasal değişime kalkışması bekleniyor. Kendisine yakın bazı isimlerin beyanları, Netanyahu’nun niyetleri konusunda fazla tereddüde yer bırakmıyor. 

Bu bıçak sırtı durum, seçim sonucunu şu ya da bu yönde etkilemeye dönük dış müdahale veya içeriden manipülasyon endişesini artırıyor. Daha önce aktardığımız gibi İsrail iç güvenlik teşkilatı Şin Bet, geçtiğimiz aylarda Rusya’daki muhatabına başvurarak olası müdahalelerin önlenmesini istemişti. Bu talep, Lapid’in talimatıyla Şin Bet Başkanı Ronen Bar tarafından iletilmişti. 

Başka ülkelerdeki seçimlere Rusya’dan siber müdahaleler yapıldığı biliniyor ama bu konuda tek şüpheli Rusya değil. İran’la sert bir siber savaş yürüten İsrail, olası müdahalelerin bu adresten de gelebileceğini düşünüyor. 

Nisan 2019 seçimlerinin arifesinde dönemin Şin Bet Başkanı Nadav Argaman bir dış gücün oyları etkilemek için siber müdahalede bulunabileceğini belirtmişti. Argaman bu uyarıyı Tel Aviv Üniversitesi’nde düzenlenen kapalı bir konferansta yaptı. Sözleri dışarıya sızmış olsa da hangi dış güçten bahsettiği belirtilmedi. Ancak daha sonra Rusya’yı kastettiği bildirildi. İsrail’in Rusya’yla ilişkileri olukça hassas olduğundan Argaman’ın açıklaması dönemin başbakanı Netanyahu’yu öfkelendirmişti. 

İsrail’in Rusya’yla ilişkileri son aylarda kötüye gitti. Zira İsrail Ukrayna’ya desteğini yavaş yavaş artırdı ve özellikle Lapid’in Rusya’ya yönelik eleştirileri giderek sertleşti. Geçtiğimiz hafta, Lapid kabinesinin Diaspora Bakanı Nachman Shai İsrail’in Ukrayna’ya silah göndermesini savunacak kadar ileriye gitti. Moskova ise böyle bir adımın diplomatik krize neden olacağı, hatta ilişkilerin kesilebileceği uyarısında bulundu.

Ukrayna’ya silah tedariki şu an olası bir senaryo değil ancak İsrailli uzmanlara göre bu gerilim İsrail’deki demokratik sürece Rus müdahalesini tetikleyebilir.

Şin Bet yaklaşık iki hafta önce bu tür uç bir senaryoyu simüle ederek bazı tatbikatlar gerçekleştirdi. Haaretz gazetesinin bildirdiğine göre Milli Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü’nde de böyle bir simülasyon yapıldı. Enstitünün müdürü olan eski Askeri İstihbarat Başkanı emekli Tümgeneral Tamir Heyman’a göre simülasyonun sonucu endişe verici oldu. Dış müdahale olasılığının yüksek, müdahaleleri önleme ihtimalinin ise düşük olduğu sonucuna varıldı. 

Dahası, pek çok uzman, bu tip tehditlere karşı ne güvenlik birimlerinin ne de merkezi seçim kurulunun elinde yeterli hukuki enstrüman bulunmadığını vurguluyor. İsrail hem saldırı hem savunma kabiliyetleri açısından dünyanın önde gelen siber güçlerinden biri. Ancak sosyal medyayı engellemek veya içerikleri izlemek için bu kabiliyetlerin kullanılmasına izin verilir mi belli değil. Bunlar son derece hassas konular. Zira ifade özgürlüğünü ihlal etme riski söz konusu, üstelik de seçim kampanyası sırasında. 

Pek az kişinin yüksek sesle dile getirebildiği bir başka ihtimal de siyasi partilerin botlar, sahte Facebook hesapları veya başka paravanlar kullanarak internette manipülasyonda bulunması. Bazı siyasetçilerin sahte hesaplar kullanarak kendi çıkarlarına hizmet edecek veya seçmenin hoşuna gidecek tarzda asılsız içerikler yaydığı iddia ediliyor. Bu tür manipülasyonlara karşı koymak ise ifade özgürlüğü hakkı ile demokratik sürecin dürüstlüğünü isteme hakkı arasındaki hassas dengeyi zora sokuyor.

Üst düzey bir siyasi yetkili kimliğinin saklı kalması kaydıyla Al-Monitor’a şöyle konuştu: “Olabildiğince kırılgan ve hassas bir durum söz konusu. Beşinci kez seçime gidiliyor ve tüm işaretler bunun kritik bir seçim olacağı yönünde. Sonuçlar pek çok şeyi belirleyecek ve taraflar ellerindeki tüm imkânları kullanıyor.”

İsrail dramatik bir seçimle meşgulken “İran’la siber savaşın ve bu alandaki küresel kaosun sürdüğünü” vurgulayan yetkili şöyle devam etti: “Seçim sürecini etkilemek, yalan haberler yaymak veya seçmenleri birbirine karşı kışkırtmak için teşebbüslerin olacağı şüphesiz. Asıl soru, bu tür teşebbüslerin olup olmayacağı değil, bunların sert önlemlere başvurmadan nasıl etkisiz kılınacağıdır.”

Çok daha ciddi bir endişe konusu ise sonuçlar belli olduktan sonra ortaya atılabilecek şaibe ve sahtekârlık iddiaları. Son dört seçimin hepsinde bu tür kaygılar olmuş ancak ciddi bir sorun yaşanmamıştı. Özellikle Netanyahu cephesi bazı şaibe iddialarında bulunmuş ama bunlar hızla gündemden düşmüştü. 

Önümüzdeki seçimin ne kadar kritik olduğu düşünülürse kaybeden taraf 6 Ocak Kongre baskınına benzer bir olaya kalkışır mı? Merkez Seçim Komisyonu Başkanı Yitzhak Amit geçtiğimiz ay Likud Partisi’nden Amichai Chikli’nin adaylığını iptal etmişti. Yüksek Mahkeme bu kararı daha sonra bozdu ancak Netanyahu cephesinde Amit’in seçim sonuçlarında karşı taraf lehine hile yapacağı söylentisi yayılıyor. Bu tür fısıltılar sonuç açıklanınca ciddi bir olaya dönüşür mü? Dönüşürse şaibe iddiaları nasıl çözülür? 2 Kasım için takipte kalın!