Iraklıların İsrail’e bakışı değişiyor

BAĞDAT -- Irak’taki kimi kesimler geçmişte yaşanan acıların ortak hatırası, barış ve istikrar özlemiyle İsrail ile daha yakın ilişkiler kurulmasını talep etmeye başladılar. Bu değişimde pek çoklarını şaşırtacak iki etmen rol oynadı: Iraklıların hissettikleri vicdan azabı ve Filistinlilere duydukları öfke.

Yazar ve siyaset uzmanı Ali Marid El Esadi Al-Monitor’a telefonla şu değerlendirmeyi yapıyor: “Filistinlilerin diktatör Saddam Hüseyin’i desteklemeleri ve bu nedenle karıştıkları terör eylemleri sonucunda kamuoyunda (İsrail’e) doğru büyük bir kayma oldu. Irak’taki Şiilerin çoğu barışçıl Yahudi toplumunu desteklemedikleri için suçluluk duymaya başladı. Asırlar boyu barış ve uyum içinde aynı vatanı paylaştıkları Yahudiler monarşi döneminde (1958-1963) ve Baas rejimi sırasında (1968-2003) baskı görüp yurtlarından ayrılmak zorunda kalmışlardı.”

İsrail’e yönelik fanatikliğin ve husumetin Bağdat’ın Şiilerin çoğunlukta olduğu merkez ve güney kesimlerinde azaldığı görülüyor. Esadi 9 Eylül’de şöyle yazdı: “İsrail’e düşman olmak Şiilerin menfaatine değil. Şiiler ve Yahudiler Orta Doğu’da birlikte var olmanın temelini oluşturan müşterek insani değerler üzerinde uzlaşmalılar.”

Esadi Al-Monitor’a değerlendirmelerini de şöyle sürdürdü: “İran etkisi ve Baasçı kültürün kalıntılarını bir kenara bırakırsak Irak’ın İsrail’e resmi husumetini sürdürmesi için bir gerekçe yok. Bilhassa da Arap devletlerinin çoğunun, hatta Filistin devletinin bile Tel Aviv’le ilişkileri olduğu düşünüldüğünde.” Çoğu Arap devleti İsrail’i resmi olarak tanımasa da Esadi bu sözlerle Tel Aviv ile temas ve irtibat halinde olan Arap devletlerine işaret ediyor.

İsrail ile yakın ilişkileri destekleyen pek çok Sünni de var. Siyaset uzmanı Mahir Abid Cevdeh Al-Monitor’a şöyle diyor: “Iraklı Sünniler bile İsrail ile iyi ilişkiler konusunda Suudi Arabistan, Ürdün ve Körfez ülkeleriyle benzer düşünüyor bilhassa da İsrail’e büyük bir düşmanlık besleyen İranlı Şiilere duydukları öfke yüzünden.”

İsrail ile ilişkiler konusunda en büyük desteği ise Iraklı Kürtler veriyor. İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu Kürt bağımsızlığını destekliyor. Bazı Kürt kesimleri de buna karşılık İsrail ile daha açık, hatta resmi bir ilişki kurulmasını istiyor. Hatta kimi basın kuruluşları, 25 Eylül’deki bağlayıcı olmayan bağımsızlık referandumu öncesinde Kürt kentlerinde yan yana dalgalanan İsrail ve Irak Kürdistanı bayraklarının görüntülerini paylaştı.

Mahir Irak’ın resmi tutumu hakkında ise şöyle diyor: “Irak devleti İsrail ile resmi ilişki kurmayı reddediyor. Irak’taki İran destekli ve etkili Şii gruplar İsrail’e karşı dostane bir resmi tutum benimsenmesine izin vermez. Ama Irak’ın Şii toplumu, Arapların bilhassa da Filistinlilerin Irak’ı bombaladıklarını gördükten sonra İsrail’e geçmişteki kadar düşmanca bakmıyorlar.”

Iraklı milletvekili Şuruk El Abaycı’nın Al-Monitor’a değerlendirmesi ise şöyle “Irak’ta İsrail ile ilişki kurulmasını isteyen pek çok kişi var ama devletin resmi pozisyonu bu değil. İsrail kendi çıkarları için bu kişileri kışkırtmaya çalışıyor.”

Uzun zamandır İsrail ile ilişkilerin normalleştirilmesi gerektiğini savunan eski milletvekili Mithal El Alusi’ye göre ise iletişim büyük önem arz ediyor: “Bölgedeki sorunları çözmenin ve tüm halklar için güvenli bir gelecek kurmanın yolu İsrail de dahil tüm devletler, taraflar ve bireylerle iletişim ve diyalog kurmaktan geçiyor. İletişim alanında yaşanan devrimler devletlerin resmi tutumları ne olursa olsun herkesin fikrini özgürce ifade edebilmesini sağlıyor. İsrail’den yana tutum ve tavır benimseyen pek çok kişi var.”

Bağdat’ta doğan ve şu an İsrail’de yaşayan Yahudi gazeteci-yazar Linda Menuhin ise kendi tecrübelerini Al-Monitor’a telefonda şöyle aktarıyor: “Benim konuştuğum Iraklıların çoğu İsrail ile iyi ilişkiler kurulmasından yana. Pek çoğu İsrail’i ziyaret etmek, hatta buraya yerleşmek istiyor.