Katar Gazze’ye niçin yardım ediyor?

GAZZE ŞEHRİ, Gazze Şeridi — Katar Kalkınma Fonu 11 Ekim’de Emir Tamim Bin Hamad El Sani’nin talimatıyla Gazze Şeridi’ne yönelik 150 milyon dolar tutarında mali destek ve yardım projeleri gerçekleştireceğini duyurdu.

Bu arada Katarlı dernekler de Hayır Faaliyetlerini Düzenleme Kurumu himayesinde “Gazze Daha İyi Bir Yaşama Layık” sloganıyla 7 Ekim’de yardım kampanyası başlattılar. Kampanyayla Gazze’ye insani yardım olarak milyonlarca doların toplanması hedefleniyordu. Kampanyada Katar Kızılayı, Katar Hayır Kuruluşu, Her Şeyden Önce Eğitim ve Silatech gibi kuruluşlar yer aldı.

Kampanya kapsamında Gazze’nin sağlık, eğitim, su tedariki ve ekonomik güçlenmeye dönük acil ihtiyaçlarının karşılanması amaçlanıyor. İki hafta süren ve 21 Ekim’de sona eren kampanyada 16 Ekim itibarıyla 5 milyon Katar riyali (yaklaşık 1,3 milyon dolar) bağış toplanmıştı. Kimlikleri açıklanmayan bağışçılar yardımları Katar bankalarına yatırabiliyordu.

Katar bu kampanya öncesinde de İsrail ve BM Orta Doğu Özel Temsilcisi Nikolay Mladenov ile eşgüdüm halinde Gazze’deki tek elektrik santralinin çalışabilmesi için 60 milyon dolar yakıt yardımı sağladı. 9 Ekim ile 12 Ekim tarihleri arasında yakıt taşıyan 11 kamyon Gazze’ye giriş yaptı. Ancak Filistinlilerin 12 Ekim’de İsrail sınırında gösteri yapması üzerine kamyon girişleri 13 Ekim’de Savunma Bakanı Avigdor Liberman’ın talimatıyla durduruldu.

Filistin Yönetimi ise Mladenov’u Filistin’in iç işlerine karıştığı gerekçesiyle BM Genel Sekreteri’ne şikâyet etti.

Filistin Yönetimi resmi Katar yardımlarına da tepkiliydi. Zira yardımların bir kısmı Gazze’ye Filistin hükümet kuruluşları üzerinden değil doğrudan ulaştırıldı. Filistin Yönetimi bu desteğin, Filistinlilerin siyasal haklarını insani yardımla takas etme ve nihayetinde Gazze Şeridi’ni Batı Şeria’dan ayırma girişimi olduğunu söyledi.

Öte yandan Katar Gazze Şeridi’ndeki pek çok kalkınma projesini Ramallah’taki Filistin hükümetiyle eşgüdüm halinde gerçekleştirdi. En son 16 Eylül’de Katar’ın Filistin Büyükelçisi Muhammed El Emadi Gazze’deki Adalet Sarayı’nın açılışını uzlaşı hükümetinin İmar ve Konut Bakanı Müfit El Haseyne’nin huzurunda yaptı. Büyükelçi ayrıca Gazze Şeridi’nin kuzey ve güneyini bağlayan ana yolun asfaltlanması projesini de başlattı.

Katar Kızılayı’nın Gazze’deki müdürü Ekrem Nasır’ın Al-Monitor’a verdiği bilgiye göre “Gazze Daha İyi Bir Yaşama Layık” kampanyasıyla sağlık, su tedariki, çevre ıslahı ve toplumsal kalkınma alanlarında 12 insani projeye destek sağlanması amaçlanıyor. Projelerin toplam değeri 53 milyon Katar riyali (15 milyon dolar) olarak tahmin ediliyor.

Nasır’a göre Katarlı kuruluşları bu kampanyaya iten Gazze’deki insani durumun kötüye gitmesi, temel hizmetlerin aksaması, yoksulluk ve işsizlik oranlarının artması oldu. Nasır kampanyanın sona erip paranın proje uygulamaları için serbest bırakılmasıyla beraber fonların hemen sağlanacağını belirtti.

Katar Kızılayı’nın Gazze’de çalışmaya başladığı 2008 yılından bu yana 80 tane yardım ve kalkınma projesi gerçekleştirdiğini kaydeden Nasır, projelerin toplam değerinin 110 milyon doları bulduğunu ve bunlardan 1 milyondan fazla Gazzelinin yararlandığını belirtti.

Kampanyada yer alan Katar Hayır Kurumu ise 14 Ekim’deki açıklamasında Gazze’de gerçekleştirdiği projelerden yılda 800 bin kişinin, yani Gazze nüfusunun yüzde 40’nın yararlandığını kaydetti.

Katar Filistinlilere destek sağlayarak Orta Doğu’daki siyasi konumunu güçlendirmek istiyor. Hamas’la arası iyi olan Katar, temmuzda Gazzelilerin sınırdaki gösterileri sürerken Hamas’la İsrail arasında dolaylı ateşkese aracılık etti.

Gazze Şeridi’ndeki ekonomik sıkıntılar ve zorlu yaşam koşulları İsrail’in 12 yıldır uyguladığı ablukadan kaynaklanıyor. Bu arada Filistin Yönetimi mart 2017’de Gazze’deki kamu çalışanlarının maaşlarını kesti, ABD de BM Filistinli Mültecilere Yardım Ajansı’na ve Filistin bölgelerinde kalkınma projelerine sağladığı yardımlarda 500 milyon dolardan fazla kesinti yaptı.

FKÖ İcra Kurulu üyesi Ahmed Mecdelani Gazze’ye yönelik son yardımlara ilişkin Al-Monitor’a şöyle konuştu: “Bu kirli oyunda yer alanların Filistin hükümetini, Filistin liderliğini aşarak Gazze Şeridi’ne yardım sağlamasına sessiz kalmayacağız. Mladenov bunlardan biri ve biz artık onunla muhatap olmayı kabul etmiyoruz. BM Genel Sekreteri’nden Mladenov’un yetki aşımını durdurmasını istedik.”

Ancak Genel Sekreter Antonio Guterres 12 Ekim’de Mladenov’un çabalarına tam destek verdiğini söylemişti.

İnsani yardım görüntüsü altında Hamas’a destek sağlandığını söyleyen Mecdelani’ye göre asıl amaç, Gazze’deki Hamas yönetimini güçlendirip meşrulaştırmak ve ABD’nin Batı Şeria’yı Gazze’den ayırma planında Hamas’ın ortak olmasına zemin hazırlamak.

Katar’ın Filistin hükümetinin koordinasyonuyla uyguladığı projelerden ve özellikle yeniden imar projelerinden Gazze’deki yoksullar, işsizler, evleri İsrail tarafından tahrip edilen insanlar dâhil farklı toplumsal kesimler yararlanıyor.

Büyükelçi Emadi 22 Şubat’ta Reuters’e verdiği demeçte Katar’ın Filistinlilere yönelik yardımları Washington’un onayıyla sağladığını belirtmişti. Elçiye göre bu koordinasyon Katar’ın aslında Hamas’ı desteklemediğini, Gazze’de yeni bir savaşın çıkmaması için İsrail’e yardım ettiğini gösteriyordu.

Mecdelani’ye göre Filistin Yönetimi 13 Eylül’de Ramallah’ı ziyaret eden Emadi’ye tüm yardım ve projelerin önce Filistin hükümetinden geçmesi ve konuda yetki aşımı olmaması gerektiğini bildirmişti.

Öte yandan Hamas Siyasi Büro Şefi İsmail Haniye 13 Ekim’de Gazze üzerindeki ablukayı tümüyle kaldırmayan hiçbir çözümü kabul etmeyeceklerini belirtti. Sınırdaki protestolarda İsrail askerleri tarafından vurulan yedi Filistinlinin cenazesinde konuşan Haniye, “Arap dünyasının ve uluslararası toplumun Gazze halkına yardım çabalarını takdir ediyoruz ama Büyük Dönüş Yürüyüşü protestolarını mazot ya da para ile takas etmeyiz.” dedi.

Dünya Bankası’nın 24 Eylül’de yayınladığı rapora göre Gazze ekonomisi hızla çöküyor, Filistinlilere son dönemde gelen yardımlar ekonomik büyümeyi beslemeye yetmiyor. Raporda, Gazze’deki işsizlik oranının yüzde 54’e ulaştığı, gençlerde bu oranın yüzde 70’i bulduğu ve iki kişiden birinin yoksulluk içinde yaşadığı belirtiliyor.

Siyasi yorumcu ve El Ayam gazetesi yazarı Talâl Okal’a göre ABD ve İsrail Gazze Şeridi’ni ayağa kaldırma adı altında “yüzyılın anlaşmasını” hızlandırmaya çalışıyor ve Katar gibi ülkeler aracılığıyla insani ve ekonomik yardımlar gönderiyor. Al-Monitor’a konuşan Okal, Filistin Yönetimi’nin ABD ile İsrail’in planlarının farkında olduğunu, Hamas’ın ise son dönemdeki yardımları martta başlayan Büyük Dönüş Yürüyüşü’nün sonucu olarak gördüğünü belirtti.

Gazeteci ve siyasi aktivist Hüsam El Ducani de Gazze’ye yönelik yardım akışını Büyük Dönüş Yürüyüşü ile değişen bölgesel ve uluslararası atmosferin yansıması olarak görüyor. Al-Monitor’a değerlendirme yapan Ducani’ye göre bazı taraflar Filistin davasında siyasi rol oynayabilmek için yardım sağlayarak nemalanmaya çalışıyor.

Katar’ın Gazze Şeridi’ne yardımları, 2012’de İsrail’in Gazze’ye karşı yürüttüğü ikinci savaşın sona ermesiyle hız kazanmıştı. Katar o günden bu yana Gazze’de pek çok alanda onarım çalışmalarına katkı sağladı.