Mısır, Bakan Nebati’nin ziyaretine nasıl bakıyor?

Türkiye Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin 1 Haziran’da başlayacak olan Mısır ziyareti ile ikili ilişkileri normalleştirme yönünde yeni bir adım atılacak. 2013 yılında yaşanan diplomatik kopuşun ardından Nebati son dokuz yılda Mısır’ı ziyaret eden ilk Türk bakan olacak.

Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan 18 Mayıs’ta yapılan açıklamaya göre Nebati başkanlığındaki heyet İslam Kalkınma Bankası Guvernörler Kurulu’nun yıllık toplantısına katılacak. Açıklamada bakanın mevkidaşları ve Cidde merkezli İslam Kalkınma Bankası’nın temsilcileriyle ikili görüşmeler de yapacağı belirtildi. Görüşmelerin gündemi hakkında ise ayrıntı verilmedi. 

Şarm El Şeyh’te 1-4 Haziran tarihlerinde düzenlenecek olan söz konusu toplantıda İslam Kalkınma Bankası’nın ileriye dönük stratejileri ele alınacak. Türkiye ekonomisiyle ilgili gelişmelerin de gündeme gelmesi bekleniyor.

Nebati’nin Mısır ziyaretinin duyurulmasından kısa süre önce Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yaklaşık beş yıllık bir aranın ardından Suudi Arabistan’ı ziyaret etmiş ve dönüş yolunda yaptığı açıklamalarda Kahire’yle de ilişkileri geliştirmeye açık olduğunu belirtmişti.

Türkiye-Mısır ilişkilerini hem ikili hem bölgesel düzeyde normalleştirme çabaları geçtiğimiz yıl başlayan istikşafi görüşmelerle somutlaştı. Dışişleri bakan yardımcılarının başkanlığındaki heyetler şu ana dek iki kez bir araya geldiler.

Sedat Önal başkanlığındaki Türk heyetinin Mayıs 2021’de Kahire’de gerçekleştirdiği temaslar normalleşme yönünde atılan ilk önemli adım oldu. Önal ve Mısırlı mevkidaşı Hamdi Sanad Loza’nın ikinci görüşmeleri geçtiğimiz eylül ayında Ankara’da gerçekleşti. 

İkili ilişkiler 2021’in başlarında yumuşamaya başlamıştı. Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu nisan ayında yaptığı açıklamada Mısır’la “yeni dönem” başladığını, karşılıklı ziyaret ve görüşmelerin olabileceğini belirtmişti. 

Dışişleri bakan yardımcılarının temasları sonucu ilişkilerde görece bir düzelme olsa da süreç yavaş ilerledi. Taraflar halen karşılıklı büyükelçi atama konusunda anlaşmaya varmış değil. Erdoğan Kasım 2021’de İsrail ve Mısır’la ilişkileri düzeltmekten bahsederken “Kararımızı verdiğimiz zaman büyükelçileri de belli bir takvim içinde atama durumunda olacağız” demişti. 

Nitekim Türkiye son aylarda Mısır’la normalleşmeye dönük adımlara hız verdi. Geçtiğimiz ay Müslüman Kardeşler bağlantılı “Mekameleen” adlı uydu kanalının Türkiye’deki ofisleri kapattırıldı. 

Kanal 3o Nisan’daki açıklamasında Türkiye’deki faaliyetlerine temelli olarak son verdiğini, sekiz yıldır yayın yaptığı stüdyolarını kapattığını duyurdu. Faaliyetlerini Türkiye dışına taşıyacağını söyleyen kanal, hangi ülkeden yayın yapacağını belirtmedi. 

Medyaya yansıyan haberlere göre Türk makamları kanalın Müslüman Kardeşler’le bağlantılı yönetiminden ya Mısır hükümetini topa tutan programlara ya da Türkiye’den yayın yapmaya son vermesini talep ettiler.

Bunun yanı sıra Müslüman Kardeşler’e mensup bazı aktivistlerin oturma izinlerinin uzatılmaması üzerine Türkiye’den ayrıldığı bildiriliyor. Mart ayında Yaser El Omda isimli aktivistin Kahire’yi eleştiren bir video yayınlamasının ardından Türkiye’yi terk etmesi istendi.

Kahire Üniversitesi’nde siyaset bilimci olan Hasan Nafa Al-Monitor’a yaptığı değerlendirmede Nebati’nin ziyaretinin olumlu bir adım olacağını belirterek, “İki ülkenin vakit kaybetmeden ekonomik ve ticari işbirliğini güçlendirmesi lazım. Mısır Türk ürünleri için gelecek vaat eden bir pazar” dedi. Nafa’ya göre bakan düzeyindeki bu ilk ziyaret, tarafların normalleşme yolunda büyük mesafe aldığını gösteriyor.

Mısır hükümet yetkililerine göre 2021 yılında ikili ticaret bir önceki yıla göre üçte bir oranında artarak 1.6 milyar dolara ulaştı. 

Nebati’nin ziyaretinden önce Türkiye’den yayın yapan Müslüman Kardeşler’le bağlantılı kanalların kapatılması gibi başka olumlu adımların da atıldığını vurgulayan Nafa, “Türkiye Müslüman Kardeşler’le ilişkilerini kesmez ama Mısır’da suça karışan ve adil yargılanarak hüküm giyenleri iade edebilir” dedi.

Siyasi analist Münir Edib ise Al-Monitor’a şöyle konuştu: “Türkiye’nin son dönemdeki adımları olumlu. İkili görüşme ve ziyaretlerin yanı sıra Müslüman Kardeşler’in kanalı kapatıldı. Ayrıca Muataz Matar ve Muhammed Nasır gibi bazı Müslüman Kardeşler mensupları ve destekçilerinin [Mısır yönetimine karşı] konuşması engellendi.” 

Türkiye ile Mısır arasındaki siyasi ilişkiler 2013’te Müslüman Kardeşler’in önemli isimlerinden olan Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin devrilmesi ve Mursi’yi Mısır’da demokratik yoldan seçilen ilk cumhurbaşkanı olarak gören Ankara’nın buna sert tepki vermesiyle kopmuştu. Ankara 2014 yılında iktidara gelen mevcut Cumhurbaşkanı Abdül Fettah El Sisi’nin meşruiyetini de sorgulamıştı. Ankara Mursi’nin devrilmesini “askeri darbe” olarak tanımlarken, Mısır makamları Mursi’nin devrilmesiyle sonuçlanan kitlesel gösterileri “devrim” olarak nitelemiş ve Türkiye’yi, Mısır’da terörist örgüt ilan edilen Müslüman Kardeşler’i desteklemekle suçlamıştı.